بشنو از نی . . .

خسرو و پرویز

خسرو پرویز ماهی بسیار دوست میداشت. روزی با زن خود شیرین نشسته بود که صیادی ماهی بزرگ بهدیت خسرو بیاورد. خسرو را آن ماهی پسند افتاد، چهار هزار درم از برای صیاد بفرمود.

شیرین گفت: بد کاری بود اینکه تو کردی. اگر تو پس از این اینقدر مال بیکی از حشم خود دهی او آنمال را حقیر خواهد شمرد و خواهد گفت: بمن چندان مال داد که به صیاد داده بود واگر کمتر از این مال بدهی خواهد گفت من در نزد ملک مرتبت صیادی نداشتم. خسرو گفت: راست گفتی و لکن مرتبت صیادی نداشتم و لکن از برای ملوک قبیح است که عطای خویشتن باز ستانند.

شیرین گفت: من تدبیری در باز پس آن بکنم. خسرو گفت چه تدبیر خواهی کرد؟ شیرین گفت: تو او را حاضر آور و بگو که این ماهی نرینه است یا ماده. اگر بگوید نرینه است تو بگو مرا ماهی ماده لازم است و اگر بگوید که ماده است بگو که نرینه لازم است.

چون خسرو این سخن با صیاد باز گفت. مرد صیاد گفت این ماهی نه نر است نه ماده این ماهی خنثی است.

خسرو از سخن او بخندید چهار هزار درم دیگر او را جایزه داد. صیاد درم ها را با انبانی که با خود داشت نهاد که بیرون رود. یکدرم از او بر زمین افتاده در حال صیاد انبان بزمین گذاشته از برای درم خم شد و درم را برداشت و ملک با شیرین او را نظاره میکردند. شیرین گفت: ایهاالملک ، خست و پستی این مرد را مشاهده کن که یکدرم از او افتاد بخود همورا نکرد که آن یکدرم برجای گذارد تا یکی از غلامان ملک آن یکدرم را بردارد.

ملک چون این سخن بشنید از پستی فطرت صیاد برآشفته گفت: راست گفتی، پس از آن فرمود صیاد را باز گرداندند. باو گفت: ای پست فطرت و ای بخیل طبع، چگونه از یک درم انبان بزمین نهاده خم گشتی؟ صیاد زمین بوسه داده گفت: خدایتعالی زندگانی ملک دراز کند، من درم را نه از بهر آن برداشتم که در نزد من ارزشی داشت، بلکه درم از زمین بهر آن بگرفتم که در یک روی صورت ملک و در روی دیگر نام ملک را نقش کرده بودند، ترسیدم که کسی ندانسته پای برآن بگذارد و از برای نام ملک و صورت ملک استخفاف شود.

خسرو او را تحسین کرده چهار هزار درم دیگر باو عطا کرد.

هزار و یکشب